ولادیمیر ایلیچ لنین٬ امپریالیسم - بالاترین مرحله‌ی سرمایه‌داری
کتاب امپریالیسم ـ بالاترین مرحله‌ی سرمایه‌داری ادامه و گسترش احکام و
اندیشه‌هایی است که مارکس در اثر فناناپذیر خود سرمایه بیان داشته است.
این کتاب در ماه‌های ژانویه ـ ژوئن سال ۱۹۱۶ در زوریخ نگارش یافت. ولی
لنین سال‌ها پیش از نگارش آن، در یک سلسله از آثار خود پدیده‌های جدید
رشد سرمایه‌داری را بررسی و تحلیل کرده بود، از آن جمله در آثاری چون:
طرح و توضیح برنامه حزب سوسیال دمکرات، جنگ چین، درس های بحران، بررسی
وضع داخلی، روند تراکم تولید در روسیه، ثروت‌افزایی سرمایه‌داری، اروپای
واپس‌مانده و آسیای پیشرو، مقدرات تاریخی آموزش کارل مارکس و… . برای
نگارش کتاب منابع و مآخذ و اطلاعات آماری گوناگونی درباره اقتصاد و سیاست
امپریالیسم بررسی شده و مورد انتقادی عمیق قرار گرفته است. دست‌نویسهای
مربوط به تدارک کتاب که بعدها در ۲۰ جزوه تحت عنوان «دفاتر امپریالیسم»
انتشار یافت مشتمل بر قریب هزار صفحه و حاوی یادداشت هایی از ۱۴۸ کتاب،
۲۳۲ رساله و مقاله و نیز محاسبات، ملاحظات و نظریات و نکات گوناگونی
درباره مسائل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، تاریخی و فلسفی است. کتاب برای
انتشارعلنی در داخل روسیه تزاری در نظر گرفته شده بود و بنگاه نشریات
«پاروس» می‌بایست آن را به چاپ رساند. همین امر تا حدود زیادی در سبک
بیان و نگارش کتاب تاثیر بخشید. لنین در پیش‌گفتاری که تاریخ آن ۲۶ آوریل
سال ۱۹۱۷ یعنی در حدود یک سال پس از پایان تالیف کتاب و نزدیک به دو ماه
پس از انقلاب بورژوا-دمکراتیک فوریه ۱۹۱۷ و چند ماه پیش از انقلاب کبیر
سوسیالیستی اکتبر است، می‌نویسد: «کتاب با توجه به سانسور تزاری نگاشته
شده است. بدین‌جهت من مجبور بودم نه تنها درچارچوب بسیار تنگ تحلیل
صرفاْ تئوریک ـ خاصه تحلیل تئوریک اقتصادی ـ محدود بمانم، بلکه حداقل
تذکرات ضرور مربوط به سیاست را نیز با نهایت احتیاط و با کنایه و اشاره
یعنی با استفاده از آن زبان لعنتی ازوپ بیان دارم که تزاریسم، همه
انقلابیونی را که برای نگارش یک تألیف «قانونا مجاز» قلم به دست
می‌گرفتند، به توسل بدان وامی‌داشت.» لنین یک سلسله از نتیجه‌گیری‌های
خود را در قالب عبارات کلی بیان داشت، و از به کار بردن اصطلاحات و
تعاریفی که «سانسور پسند» نبود، احتراز جست. این اثر لنین، نمونه
برجسته‌ای از کاربرد شیوه خلاق برای تکامل مارکسیسم با توجه به توقعات
دوران نوین و در عین حال نمونه درخشانی است از این‌که چگونه می‌توان از
امکانات علنی برای ترویج مارکسیسم استفاده کرد، بی آن‌که در تحلیل‌ها و
نتیجه‌گیری‌ها ذره‌ای از اصول عدول شود. بنگاه نشریات «پاروس» در دست
منشویک‌ها بود و به همین جهت در همان حال که آن‌ها چاپ کتاب را به تاخیر
می‌انداختند، قسمت‌هایی را هم که در آن از تئوری اپورتونیستی کائوتسکی و
مارتف، انتقاد می‌شد، حذف کردند و تغییراتی در متن کتاب دادند که
اندیشه‌ی لنین را تحریف می‌کرد. کتاب، نخستین بار با عنوان «امپریالیسم ـ
مرحله‌ی امروزین سرمایه‌داری» در اواسط سال ۱۹۱۷ با نام مستعار و. لنین
به چاپ رسید و لنین پیش‌گفتار کوتاهی بر آن نگاشت، ولی فرصت نکرد متن آن
را به صورت اصلی‌اش بازگرداند. متن اصلی کتاب به صورتی که در آغاز نوشته
شده بود، در مجموعه آثار لنین چاپ شد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر